Broodje Aap-verhalen: ‘fairtradeproducten zijn erg vervuilend’ – DEEL 1: “wat van ver komt is vervuilender dan wat dichter bij de deur wordt geproduceerd”

Limburg heeft de ambitie een FairTradeProvincie te worden. De dienst Toerisme van de Provincie Limburg lanceerde maart 2010 haar Nul Kilometersmenu’s met streekproducten. Klinkt goed, smaakt goed, en het past binnen de filosofie van duurzame landbouw.

Maar voedselkilometers is zeker niet dé zaligmakende opstap naar meer bewustzijn inzake voedselconsumptie. Het draagt zelfs de kiemen van een protectionistische handelspolitiek in zich. Iets wat een exportgerichte regio als Limburg zich niet kan permiteren.
Lees de argumenten onder deze link: Broodje Aap-verhalen DEEL 2.
Maar hoe zit dat dan met fair trade én de korte ketengedachte? Gaat dat samen?

---

 

Wie over fair trade spreekt, spreekt over producten die van ver komen en dus over lange-afstandsvervoer. Het is zeer verleidelijk om dat internationaal vervoer te bestempelen als de boosdoener als het over CO₂-uitstoot gaat. Maar is het vervoer de enige factor die bijdraagt tot de opwarming van de aarde? Want ook de manier waarop geproduceerd wordt speelt een rol. Dat blijkt ook uit de snelle opkomst van Bioproducten en de talrijke Bio-labels. Gelukkig gaat fairtrade vaak (maar niet altijd) hand in hand met een productie die het milieu respecteert, omdat fairtrade bijdraagt aan een wereld die fair is voor mens en milieu.

Het bevoordelen van lokale productie betekent weinig vervoer, maar het dwingt ons ook om af te zien van alles wat van ver komt en waaraan we gewend zijn. Het is dan aan ieder van ons om na te denken over de ethische dimensie van ons verbruik: indien we geen Keniaanse boontjes meer willen, en indien we weten dat ze te duur zijn voor de lokale markt, dan betekent dit dat deze producenten niet meer kunnen leven van de verkoop van hun boontjes. Waarvan moeten deze boeren dan leven? Of handel nu eerlijk of traditioneel is, handel stelt een afhankelijkheidsrelatie in en daaraan moeten we denken als we keuzes maken voor wat we consumeren.

Vervolgens, moet je voor vervoer een onderscheid maken tussen het vervoersmiddel dat gebruikt wordt en de afstand die het product aflegt.

Het vliegtuig blijft het meest vervuilende vervoersmiddel (tot 1.580 gr CO₂-uitstoot per km). De vrachtwagen scoort ook bijzonder hoog qua vervuiling, met zo’n 210 tot 1.430 gr CO₂-uitstoot per km, op de voet gevolgd door de auto met 186 g CO₂-uitstoot per km. Trein en boot (van 15 tot 30 gr CO₂ uitstoot per km) zijn zeker aan te raden want zij produceren, in vergelijking met de andere vervoermiddelen, de minste CO₂-uitstoot, maar ze vereisen wel meer infrastructuur en organisatie. Zo moet je een onderscheid maken tussen een ton ananas uit Centraal-Amerika dat per vliegtuig wordt vervoerd en eenzelfde ton ananas dat per boot wordt vervoerd, wat een veel betere keuze is voor ons milieu.

Maar ook fruit en groenten die in het zuiden van Spanje in serres worden geproduceerd en vervolgens meer dan 1.600 km met de vrachtwagen afleggen om in onze Belgische supermarkten afgeleverd te worden zijn niet bepaald energiezuinig. Zulke serres, die het hele jaar door verwarmd worden, verslinden energie en het vervoer met de vrachtwagen is erg vervuilend. Als je het zo bekijkt kan een appelsien uit Granada die per vrachtwagen naar België komt evenveel vervuilen als een appelsien uit Brazilië die per boot wordt vervoerd. “Oei, dit wordt een moeilijke keuze! Wat is nu de juiste ecologische optie?”

Kies zo vaak mogelijk voor seizoensgroenten (die niet in serres geproduceerd werden en die dus minder energie verbruikt hebben) en voor lokale producten.

Ook de talrijke verplaatsingen van thuis naar de winkel die we geregeld met de auto afleggen, staan in voor een groot deel van de broeikasgassen die we op nationaal niveau uitstoten. Hetzelfde geldt voor de kilometers die de vrachtwagens afhaspelen om de goederen van de (lucht)haven naar die supermarkt te brengen. Ook de afstanden die in het noorden worden afgelegd zijn dus (zeer) vervuilend.

Tenslotte. Even belangrijk – zoniet belangrijker nog – dan de uitstoot door de afgelegde kilometers is de milieubelasting veroorzaakt door de eindconsument. Zo staan twee kopjes koffie zetten gelijk aan één kilometer met de auto rijden. Maar een koffiemachine veroorzaakt een uitstoot van broeikasgassen, die zes maal hoger ligt dan filterkoffie… En nagenoeg de helft van het energieverbruik van aardappelen – in de keten van boer tot bord – gebeurt in de keuken, tijdens het koken/bakken/… De Verenigde Naties raden voor alle verplaatsingen onder de vijf kilometer aan deze per fiets of te voet te maken.

Met al die gegevens in het achterhoofd, kan iedereen voor zichzelf uitmaken welke keuzes hij of zij maakt. Het gezegde “Consumeren is macht!” blijft dus zeker van toepassing.

---

 

[ 1 ] Lees meer op deze blog: eerlijke handel en respect voor het milieu.

[ 2 ] Een ander recent document “Fair Trade Sustainable Trade? FAIR TRADE AND THE ENVIRONMENT” komt uit de hoe van de BTC (het Belgisch ontwikkelingsagentschap).

Je kan het hier downloaden als pdf: Fair trade – Sustainable trade?

Quote uit de conclusie:

To take into account the environment may transform fair trade. The situation is sufficiently urgent to demand that everyone re-evaluate their commitments. Some products may no longer have a place after re-evaluation. Neither may some practices. It doesn’t matter. The environment does not threaten fair trade. It reinvents it.