boek: “De Voedselparadox” – te bestellen bij PALA.be

Na de twee grote voedselcrises van 1880 en 1930, staan we nu aan het begin van de derde, wereldwijde landbouwcrisis. aan het woord is Jan Douwe van der Ploeg, hoogleraar Rurale Sociologie aan de Landbouwuniversiteit van Wageningen, en één van de geïnterviewden in het boek De Voedselparadox.

In dit boek nemen 14 filosofen, economen, wetenschappers en veldwerkers de lezer mee naar de ondoorzichtige wereld van de voedselparadox. De wereld waarin zowel sprake is van grootschalige honger als van (meer dan) genoeg voedsel voor zelfs een groeiende wereldbevolking.

De voedselparadox legt de belangrijkste gebreken bloot van de hedendaagse marktgeoriënteerde ‘ieder voor zich’-samenleving, die ‘de economie’ en ‘de markt’ centraal stelt en waarin mensen in feite veroordeeld zijn tot kritiekloos ‘meedoen’. Een wereld, waarin uitsluiting en afwenteling deel uitmaken van het heersende economische en politieke systeem, dat de rekening eenzijdig legt op het bordje van de op afstand geplaatste en langs de zijlijn staande belastingbetaler en die ten koste gaat van de allerarmsten, toekomstige generaties en de leefbaarheid op de planeet.

De voedselparadox schetst ook contouren van een andere wereld: de wereld waarin ménsen ertoe doen en de dominantie van markten verleden tijd is. Een wereld waarin de relatie tussen mensen rust op een uniek stelsel van mensenrechten dat er in feite al langere tijd is. Waarin voedsel voor mensen voorrang heeft op voedsel voor grootschalige veeteelt en biobrandstoffen en massale voedselverspilling wordt tegengegaan. Een wereld waarin meer aandacht is voor toegang tot land en voedsel voor de allerarmsten, de ontwikkeling van lokale voedselvoorzieningen en gemeenschapszin.

Een andere wereld is mogelijk! Dat is de boodschap van tal van maatschappelijke organisaties die zich niet herkennen in het huidige marktdenken dat de koers van veel regeringen bepaalt. De boodschap van dit boek gaat nog een stapje verder: een andere wereld, ze is er al. Ze moet alleen nog ontdekt en omarmd

2013 – paperback – 196 p.

Lees zeker ook het interview: “Begin van derde wereldwijde voedselcrisis” met Jan Douwe van de Ploeg op http://pala.be/nl/artikel/begin-van-derde-wereldwijde-landbouwcrisis

Prijs: €14,95

The new geography of trade: Globalisation’s decline may stimulate local recoveries – Prof. Fred Curtis and Prof. David Ehrenfeld + The Most IMPORTANT Video You’ll Ever See (part 1 of 8)

BELANGRIJKE UPDATE: Peak Oil for Saudi Arabia confirmed by WikiLeaks

Projections by peak oil people that Saudi Arabia oil reserves have been grossly overstated (by 40%) and that the country can no longer prevent world oil prices rising have been confirmed in confidential cables from the US Consulate, released by WikiLeaks

Global trade will not disappear, but as it wanes and as supply chains shorten, the importance of regional and local economies will increase. Manufacturing and food production for domestic consumption in the United States and other developed nations (and regions within nations) will regain an importance not seen since the first half of the 20th century. Security strategies will be adjusted to reflect the increased role of domestic production in national affairs. We should plan now for these inevitable changes. Crises bring more than trouble – they bring opportunities.

met dank aan Wouter de Heij voor de video-tip

 

Dit artikel, verschenen op AL JAZEERA d.d. 09 Feb 2012, mag niet ontbreken op deze blog.

It is an article of faith that global trade will be an ever-growing presence in the world. Yet this belief rests on shaky foundations. Global trade depends on cheap, long-distance freight transportation. Freight costs will rise with climate change, the end of cheap oil and policies to mitigate these two challenges.

At first, the increase in freight costs will be bad news for developed and developing nations alike but, as adjustments in the patterns of trade occur, the result is likely to be decreased outsourcing with more manufacturing and food production jobs in North America and the European Union. The pattern of trade will change as increasing transportation costs outweigh traditional sources of comparative advantage, such as lower wages.

The new geography of trade will not result from policy or treaties but from the impact of changing environmental conditions due to the growth of the human economy. Global trade can be disrupted by many kinds of natural disaster: the tsunami and nuclear emergency in Japan slowed auto production in the United States, and Australian floods lowered coal exports to China. The supply chains of global production and distribution are more vulnerable than we would like to admit. Up to now, we have adapted to disruptions and global trade has continued to expand. But greater challenges to global trade lie ahead. Continual growth, or even maintenance, of the current physical volume of trade is unsustainable.

Many goods will be manufactured closer to where they are consumed, as supply chains become more regional and local. Petroleum- and transport-intensive products, such as imported food, clothing, appliances and building supplies will become more expensive; lifestyles and consumer purchasing in developed nations will shift to reflect these changes. Export-oriented nations relying on a limited number of exports to pay for imported necessities will need to become more self-reliant in meeting basic needs.

Oil supply and cheap fuel

The price of crude oil rose from US $28 per barrel in 2003 to over $147 in the summer of 2008. In 2008, 20 airlines (mostly regional freight carriers) went bankrupt. Fuel costs rose from 15 to 35 per cent of airline (freight and passenger) operating expenses. In the first two months of 2011, air carriers increased fares four times to adjust for rising oil prices.

In 2007-2008, the cost of trans-Pacific shipping of a standard container by sea went from $3,000 to $8,000. In 2010, with oil at half its 2008 price, the Danish shipping company Maersk cut its top cruising speeds in half to reduce fuel costs. According to economists Jeff Rubin and Benjamin Tal, every $1 per barrel increase in crude oil prices results in a 1 per cent increase in freight transportation costs.

As economic growth resumes, the demand for oil will increase. The International Energy Agency predicted a 2.5 million barrel per day increase for 2011, the biggest one-year increase in 30 years. Chinese oil demand is expected to grow over 10 per cent due to economic growth and coal shortages. Furthermore, recent decisions in Japan and Germany to decommission nuclear power plants may increase the demand for diesel fuel to run electric generators.

A number of factors limit oil supply’s ability to both keep up with demand and limit oil price instability. Deepwater drilling is likely to be more expensive in the Gulf of Mexico due to new regulations and higher insurance costs following the Deepwater Horizon oil spill. Deepwater oil will provide at least 25 per cent of world supply by 2020. The failure to invest in sufficient upstream production facilities has also made an oil-supply crunch likely.

Political unrest in the oil-rich Middle East creates uncertainty about oil prices due to fears of supply disruptions.

And finally, there is peak oil, when production flow rates hit a maximum and decline thereafter. This has already occurred for the majority of oil producing nations and will soon happen for global oil production. Saudi Arabia, Mexico, Canada and Venezuela are approaching national oil peaks at the same time that their domestic demand for oil is expected to rise significantly. These exporters will either reduce exports or, like Indonesia and the United Kingdom, become oil importers. World Energy Outlook 2010 stated that global conventional oil production peaked in 2006 and is expected to decline from 70 million barrels per day to less than 16 million in 2035.

We use oil faster than we discover new resources. Global oil discoveries peaked in the 1960s. The American Joint Forces Command predicts that “By 2012, surplus oil production capacity could entirely disappear.” According to the United Kingdom Energy Research Centre, “more than two-thirds of current crude oil production capacity may need to be replaced by 2030… equivalent to a new Saudi Arabia coming on stream every three years.” The near- and long-term results will be rising transportation fuel costs, oil-price volatility and a declining quantity of conventional oil fuels.

Impact of electric power shortages

Electric power shortages and rising prices will also change the pattern of global trade and supply chains. Low-wage exporting economies are generally much less energy efficient than high-income industrial economies. As electricity rates rise with higher fuel costs for coal and oil, production costs will increase faster in low-wage countries than in developed industrial economies. According to energy analyst Thomas Christiansen, “China’s use of energy per unit of gross domestic product is three times that of the United States, five times Japan’s, and eight times Britain’s.” Rising coal, oil and electricity prices erode the comparative advantage of low-wage exporters.

Moreover, climate-related drought and lowered river flow have reduced hydroelectric power production in some export-oriented nations. In China, reduced rainfall in agricultural areas has prompted plans to divert water from the Three Gorges Dam away from hydroelectric production to irrigation. Reduced hydroelectric power has interrupted textile production in Pakistan, oil refining in Venezuela and appliance production in China. As reported by RTE News in May 2011, “Businesses in coastal areas and some inland provinces have grappled with power cuts and full blackouts since March due to surging demand and a drop in hydroelectric output.” Climate change is linked to the massive floods in Australia that cut coal exports to China and put upward pressure on Chinese coal prices.

Finally, when there are hydroelectric power shortages, individuals and manufacturers rely on gasoline or diesel generators, if they can afford the fuel. According to TheWorldnet.info, “In most countries, electricity shortages quickly translate into increased demand for gasoline and diesel as organisations strive to keep computers, elevators, hospitals, refrigeration and even factory production functioning with back-up generators. Pakistan probably is suffering the worst from electricity shortages, the country simply does not have enough foreign exchange to import large quantities of expensive fuels.”

Climate change and transportation infrastructure

Climate change undermines global trade directly by its effects on transportation infrastructure and indirectly by its impact on energy infrastructure and prices. A 2010 Lloyd’s report stated, “Environmental change (extreme weather events… changing sea levels and melting glaciers) will generate great threats to critical infrastructure and to transport routes.”

Though reduced during the recession, CO2 emissions rose dramatically in 2010 to the highest recorded level. One manifestation of climate change is increased intensity and frequency of major storms. Hurricanes and typhoons damage low-lying coastal rail lines, airports, oil and gas pipelines, highways used to connect ports and distribution networks and port facilities – all essential parts of global supply chains. They seriously affect ships and planes in transit. Heavy rainfall events are increasing in many parts of the world. Insurance claims for flood damage are rising faster than those for other natural disasters. Rising sea levels will submerge coastal highways and port facilities.

The damage to roads threatens global trade: roughly 40 per cent of the US-China supply chain consists of roads from factories to ports and from ports to distribution networks. If freight transport is significantly interrupted, rerouted or slowed, costs will rise for both manufacturers and retailers using distribution systems that require goods to arrive as they are needed in production or on retail store shelves. The heat effects of climate change also reduce engine efficiency, increase cargo refrigeration needs and therefore raise fuel costs for trucks, trains, ships and planes. Climate change is thus expected to interrupt and slow freight transportation and make it more expensive.

Oil substitutes and climate mitigation

There are substitutes for conventional oil: coal-to-liquid conversion, gas-to-liquid conversion, corn ethanol and other biofuels, hydrogen, tar sands and shale oil. Many are technically feasible but all suffer from one or more major problems. They often need large-scale investment and long lead-in periods. Some require subsidies or higher production prices per barrel than conventional oil. Many cause serious environmental damage and high greenhouse gas emissions. Several place great demands on scarce freshwater supplies or require high energy inputs for production.

Energy expert Robert Hirsch and his colleagues estimate that a crash oil mitigation program that begins when oil peaks will have a three-year lag before it adds noticeably to fuel supply. Such a crash program would restore liquid fuel supply close to peak levels within 20 years under the best assumptions. Given current supply constraints leading to the loss of cheap oil and lack of serious policy discussion, investment in alternative sources will not be sufficient to significantly replace diminishing oil supplies in the decades immediately ahead. Thus, even feasible technologies will not avoid higher fuel costs and limited fuel supplies for global freight transport.

The principal way to mitigate climate change is to reduce greenhouse gas emissions as fast as possible. Meaningful climate policies (such as carbon taxes or cap and trade) would raise fossil fuel prices to cut consumption and emissions.

Freight transport may be hard hit by such policies because both air freight and maritime shipping have heavy carbon footprints. In transporting freight by air, each ton of jet fuel burned produces 3.2 tons of CO2. As for maritime shipping, container and other transport ships burn bunker fuel, a sludgy, highly polluting petroleum product.

It will be difficult to cut the greenhouse gas emissions from long-distance freight transportation while maintaining the same ton-miles of freight transported per year. There are no commercial low-carbon fuels with the performance characteristics, affordability and quantitative availability to replace bunker fuel for ships or jet fuel for air freight.

The basic policy for creating incentives for better efficiency and for using low-carbon fuels is a meaningful (and increasing) price on carbon generally. If such policies were implemented, burning bunker oil and jet fuel would become much more expensive, thus increasing the costs and reducing the competitive advantage of global production and trade. This carbon pricing would occur in addition to supply-based increases in oil prices.

Prospects: Bad news and good

If large-scale mitigation of peak oil and climate change is not feasible soon, what will happen? Given current investments in the existing pattern of trade and the high costs of reorienting it, change will be resisted, with resulting widespread economic disruption. But change will occur. Clearly, increased fuel costs and higher transport risks will cause supply chains to shorten and long-distance trade to decline. Initially, there will be shifts in transport modes – truck to rail, air to water and rail – designed to preserve trade routes. But more fundamental adaptations are already starting to take place to reduce or replace long-distance trade.

Beginning with the oil price and transport cost increases in 2007-2008, some companies began rethinking their global supply chains, and a few shifted to local suppliers. Some manufacturers have opened new furniture, steel and auto plants in the United States or Mexico to feed the US market. In May 2011, Volkswagen inaugurated its huge Passat assembly plant in Tennessee, “as part of our effort to manufacture more products locally.” The plant is expected to generate, directly and indirectly, 12,000 jobs. These changes in supply chains are motivated by considerations of corporate profits.

Manufacturers may relocate production closer to either suppliers of key raw materials or major markets to minimise transportation miles and costs. In 2008 some steel mills in the United States increased domestic production by directly importing iron ore from Brazil. This system bypassed the expensive trans-Pacific shipment of iron ore from Brazil to China and then of steel from China to the United States.

The resurgence of domestic manufacturing in developed nations could provide employment growth, especially for blue-collar workers. However, employment may decline in current low-wage manufacturing exporters as rising transportation costs make them less competitive.

Nations may respond with protectionist policies to changes in trade patterns. In 2008, as food prices rose (due in part to extreme weather, corn ethanol production and rising oil prices), several grain-exporting nations banned exports of cereal crops. In June 2011 China banned the export of diesel fuel in order to have enough on hand to power electric generators in the face of expected brownouts. With rising transport costs, nations are likely to subsidise energy or manufacturing to preserve exports and jobs. Such export bans and subsidies contravene provisions of the World Trade Organization and many trade treaties such as NAFTA.

While corporations have responded to rising oil prices with some changes in supply chains, national governments have not responded in kind. Current climate-policy negotiations are ineffective despite rapidly growing greenhouse gas emissions. Only the United Kingdom and Sweden have identified oil depletion as a key economic issue and begun to discuss responses. Trade policies such as the Korea and Colombia Free Trade Agreements with the United States are predicated on the assumption of cheap fuel, low transportation costs and transportation-compatible weather patterns – in other words, business as usual. Thus, there are at present few national and no international policy responses to the imminent threats to global trade.

There is, however, a second, more local, noncorporate response. This response is found in the Relocalisation and Transition Towns movements now springing up in many developed countries. It is a bottom-up response that includes individuals and municipalities planning for a post-peak-oil future and altering their way of life, buying locally made products as much as possible, reducing consumption and acquisition and increasing self-sufficiency within communities that produce many of the goods and services they consume. The resurgence in the numbers of young people going into farming in the United States is an example.

Relocalisation strategies include local currencies, community land trusts, decentralised alternative energy development, water conservation and reuse, local food production and new, locally oriented business networks.

Patterns of adaptation will differ from place to place. Initially, there will be heavy and unpredictable impacts on many developing nations that currently depend on foreign cash earned for commodity exports, or that import much of their food. Yet every country is different.

Even large urban complexes can provide a surprising quantity of their own food. In China, concerns over rising food prices (and food safety) have caused a boom in online sales of vegetable seeds. Shanghai now produces much of its own vegetables within its urban limits, as do cities in sub-Saharan Africa. If a developing country imports many goods and services, it has to pay for them, probably in part with money earned from commodity exports. When those exports are reduced by high shipping costs, some countries will have the capacity to rapidly increase local production of essentials for local consumption. Others, less fortunate, will take longer.

It is now critical for economic planners, laypersons and governments to recognise that long-term energy and climate realities will impose limits on the global movement of goods. Trade pacts, like the US-Korea Free Trade Agreement, and business models, like Walmart with its transoceanic supply chains, will make less sense as the foundations of global trade are undermined. This is not the result of either ideology or policy. Only when we accept these realities can we design and rebuild less vulnerable patterns of production and trade throughout the world. Nearly every country has existing examples of sound, regional development that can be used as models.

Global trade will not disappear, but as it wanes and as supply chains shorten, the importance of regional and local economies will increase. Manufacturing and food production for domestic consumption in the United States and other developed nations (and regions within nations) will regain an importance not seen since the first half of the 20th century. Security strategies will be adjusted to reflect the increased role of domestic production in national affairs. We should plan now for these inevitable changes. Crises bring more than trouble – they bring opportunities.

‘Chronische honger voor meer dan een miljard mensen’

LEES OOK: Van der Ploeg: “Geloof niet in het gevaar van bio-diesel of andere ficties rondom de voedselcrisis“

OVERGENOMEN UIT ‘DE TRIBUNE‘ via http://www.sp.nl, de website van de Nederlandse Socialistische Partij met kopstuk Emile Roemer.

Hoogleraar Jan Douwe van der Ploeg over China en de boeren, Afrika en de honger, de wereld en de toekomst

tekst: Jan Marijnissen foto’s: Suzanne van de Kerk

China is booming. Andere landen in Zuidoost-Azië, Afrika en Zuid-Amerika lukt het moeilijk de honger uit te bannen. Valt er van China te leren? Hoe effectief is onze ontwikkelingshulp? Lossen we ooit het hongervraagstuk op? En welke rol kan de VN spelen?

We treffen elkaar op historische grond: hotel De Wereld in Wageningen. Het hotel ligt aan het 5 Mei Plein, de plek waar vele jaren op Bevrijdingsdag door Prins Bernhard een defilé van oud-strijders werd afgenomen. Midden op het plein staat een monument. Een ander monument dat speciaal voor deze plek vervaardigd is, staat bescheiden ergens aan de rand van het plein. Het monument – een grote toorts – werd door de bevolking afgewezen omdat het verkeerde associaties kon wekken. Het hotel is eigenlijk gesloten, maar een vriendelijk verzoek aan de dienstdoende chef heeft ertoe geleid dat we zelfs in de beroemde zaal, waar in 1945 de capitulatie van Duitsland getekend werd, plaats hebben mogen nemen.
Ik merk al snel dat het uitgebreide voorwerk dat ik gedaan heb voor ons gesprek achteraf niet nodig is geweest. Vrijwel onmiddellijk wordt duidelijk waar ons gesprek voornamelijk over zal gaan: China, het land dat hem overduidelijk uitermate fascineert.

‘Wat mij meteen opviel is de open en kritische houding van de mensen. Ze zijn trots op hun onafhankelijkheid, op de partij en op hoe hun land zich heeft ontwikkeld. Tegelijkertijd zijn ze uitermate kritisch over wat er op dit moment gebeurt.’

› Wat geldt de kritiek?
‘In het dagelijks leven geldt de kritiek vooral het zware, drukke bestaan dat de mensen lijden. Er is ook veel kritiek op de situatie in de fabrieken. Denk dan vooral aan de arbeidsomstandigheden en de reis- en werktijden. Hoewel het land snel industrialiseert, zijn de boeren nog wel de belangrijkste factor.

Op het platteland is er veel onvrede vanwege de achterstand op de stad. Men vreest dat de boeren in opstand komen en men weet wat dat betekent: een nieuwe omwenteling. In China bestaat er dan ook een heuse landbouwpolitiek. Men doet er alles aan om de boeren tegemoet te komen. Met de mond liberaliseren ze, ook internationaal. Maar in de praktijk voeren ze een beleid dat ertoe leidt dat de landbouwprijzen stijgen, en daarmee de inkomsten van de boeren, dat de boeren geen belasting hoeven te betalen, en dat ze gratis medische verzekeringen krijgen. Er wordt veel geïnvesteerd in het platteland.

Zal ik even doorgaan? China heeft weinig goede landbouwgrond beschikbaar per hoofd van de bevolking. Sinds de onafhankelijkheid in 1948 zijn de Chinezen in staat geweest om de landbouwproductie permanent te laten stijgen, met uitzondering van de periodes van mislukte grootschalige revolutionaire experimenten. Ook zijn ze erin geslaagd de armoede op het platteland ver terug te dringen. Vroeger had 70 procent minder dan 1 dollar per dag te besteden, nu is dat percentage gezakt tot 2 à 3 procent. Als je dit vergelijkt met Afrika, de oefenontwikkelingstuin van het Westen, dan zie je daar het tegenovergestelde: daar stagneert de groei van de voedselproductie en neemt de armoede toe.’

› Inmiddels gewend aan het idee dat we het vooral over China gaan hebben in dit gesprek, stel ik de volgende vraag. Hoe zijn de eigendomsverhoudingen op het Chinese platteland?
‘Formeel is de grond van het collectief verenigd in de dorpscomités, maar het feitelijke bezit is individueel. Dat ligt vast in contracten van tien à twintig jaar, inmiddels dertig jaar. Daarnaast is de formele rechtspositie van de boeren recentelijk sterk verbeterd.’

› Eigenlijk is het platteland dus verdeeld onder de kleine boeren?
‘Om het plastisch te zeggen: het gemiddelde boerenbedrijf in China is 5 mu. Eén mu is een-vijftiende hectare. Het platteland is dus eigenlijk één gigantisch complex van moestuinen van eenderde hectare. Als je met de trein van Beijing naar Shanghai gaat, rij je door die eindeloze vlaktes met tuintjes… de Flevopolder valt erbij in het niet.’

› Meerdere oogsten per jaar?
‘Ja, mede daardoor halen ze zeer hoge hectare-opbrengsten.’

› Het is wel allemaal handwerk, denk ik, wanneer je in zo’n kleine tuin moet werken.
‘Nee, ze zijn volop aan het mechaniseren en hebben het gebruik van trekdieren sterk teruggebracht. Die moeten immers ook eten en verzorgd worden. Vaak zie je dat mensen samen een combine huren om het graan op alle akkers tegelijk binnen te halen. Maar je ziet ook nog steeds schrijnende toestanden, hoor. Wat te denken van mensen die een ploeg trekken. Het doet pijn aan je ogen als je het ziet.’

› Hoe zit het met de urbanisatie, de trek naar de stad?
‘In Afrika en Zuid-Amerika hebben we een eindeloze trek gezien als eenrichtingsverkeer. Allemaal naar de stad, met gigantische krottenwijken als gevolg. In China zijn het meer cyclische bewegingen, van en naar de stad. Als achttienjarige trek je naar de stad, je werkt daar in de grote industrie, verpatst het geld, komt bij zinnen, raakt verloofd en getrouwd, en de vrouw gaat weer naar het dorp. De man gaat nog een aantal jaar door in de industrie, probeert een baan dichterbij te krijgen en komt regelmatig naar huis, in ieder geval om te helpen in de drukke seizoenen. Uiteindelijk zal het gezin verenigd zijn, er komen kinderen, daar worden dan weer huizen voor gebouwd, zodat die later ook weer terugkomen.’

› De familiaire banden zijn sterk?
‘Zeker. Het ideaalbeeld is dat de drie generaties samenwerken: de grootouders zorgen voor de kinderen, zodat de vader ver weg kan gaan werken en de moeder dichtbij. Natuurlijk heeft deze aanpak ook een schaduwzijde. Van de kinderen wordt immers verwacht dat zij voor hun ouders zorgen en dat is veelal financieel beslist niet makkelijk.’

› De wereldbevolking gaat naar 9 miljard. Wat vind je van de eenkindpolitiek in China?
‘Je mocht in de stad één kind en op het platteland twee kinderen. Historisch gesproken was het onvermijdelijk en ook goed. Maar het is ook goed dat men er nu geleidelijk afscheid van neemt. Want het was voor veel mensen hard en pijnlijk. Het heeft natuurlijk iets onmenselijks. Maar anderzijds moet gezegd worden dat mede dankzij die maatregel China zich zo heeft kunnen ontwikkelen. Je hoeft alleen maar naar landen als India, Pakistan en Bangladesh te kijken: zie hoe schrijnend het daar is.’

› In het Westen heeft de vooruitgang zich vertaald in individualisering. Hoe ligt dat in China?
Hij aarzelt en vraagt: ‘Is dat nou zo? Ik heb het idee dat we steeds nieuwe stamverbanden creëren. Alle motorrijders lijken op elkaar en gedragen zich op dezelfde manier. Alle mannen van onze leeftijd die denken dat ze nog een keer de Mont Ventoux moeten beklimmen lijken op elkaar. Je ziet het ook in Wageningen op 5 mei. Jongeren trekken naar de verschillende plekken waar verschillende muziekstijlen te horen zijn en waar de bijbehorende scene zich dan verenigt.’

› Oké, maar dat is zelfgekozen verband. Maar hoe zit het met het unieke familiaire verband?
‘Ja, daar heb je gelijk in. Die bloedbanden worden minder belangrijk naarmate mensen financieel onafhankelijker worden van elkaar.’

Jan Douwe van der Ploeg

‘Vroeger had in China 70 procent van de mensen minder dan 1 dollar per dag, nu is dat 2 à 3 procent’

› Toen je in China ging werken, kon je nader kennis maken met een land dat voor veel andere mensen nog zo veel geheimen herbergt. Wat viel je het meeste op?
Hij denkt lang na. ‘Sommige dingen denk je te weten, maar pas later kom je er achter wat er écht aan de hand is. Wat me persoonlijk bijvoorbeeld echt fascineert is dit. Mannen van vijfenzeventig die op een helling terrassen aan het aanleggen zijn – echt zwaar werk – en dat doen voor hun kinderen. En, let wel, die kinderen zijn veertig en werken ver weg ergens in een fabriek. Dat boeit me enorm. Dat is in het klein het grote verhaal van China. Mensen die met hun minuscule bedrijfjes, die heel ingewikkeld zijn ingevlochten in een zich steeds veranderende maatschappij, blijven hechten aan twee dingen. Allereerst autonomie. Ik bedoel daarmee de extreme wil tot zelfredzaamheid. Komt er een crisis en sluit de fabriek, zorg dan dat je een stukje grond hebt op het platteland zodat je weer verder kunt. Wees zelfstandig. En als tweede de onverwoestbare drang om vooruit te komen. Ontwikkel het land, ook al is het nu dor omdat de grond het water niet vasthoudt. We bouwen terrassen, zodat over een paar jaar deze helling groen is.’

› Bestaat er een wrok op het platteland jegens de stad?
‘Dat is een grote zorg van de overheid en de partij. Als de inkomenskloof te groot wordt dan kan het gaan borrelen en ontploffen. Er zal gestreefd moeten blijven worden naar een evenwicht. Het woord ‘harmonie’ heeft in China een grote en belangrijke betekenis. Hier wordt het vaak truttig gevonden, maar daar niet. Ook intellectuelen lachen daar niet om. En ze laten het niet bij woorden, ze maken er ook écht werk van.’

› Echt harmonieus kun je China toch niet noemen?
‘Klopt, het land is verre van harmonieus, maar de Chinezen vinden wel dat het die kant op moet. Op het platteland zijn er jaarlijks honderdduizenden geregistreerde uitbarstingen van geweld, zoals ontvoeringen van functionarissen van de partij, gebouwen die bezet worden, demonstraties, blokkades, brandstichtingen. Allerlei misstanden liggen aan dat geweld ten grondslag. Bijvoorbeeld partijmensen die voor een luttel bedrag land onteigenen en dan duur verkopen aan een ontwikkelaar. Om aan dat soort mistanden een eind te maken heeft het Centraal Comité van de partij ook besloten de rechtspositie van de individuele boer te versterken. Corruptiebestrijding staat hoog op de agenda.’

Jan Douwe van der Ploeg

‘Op alle terreinen organiseert China structureel experimenteerruimte, daardoor leren de mensen veel en snel’

› Bestaan er nog communes, zoals ten tijde van de culturele revolutie?
‘Nee, dat is verleden tijd. Daar is al jaren geleden door een dreigende boerenopstand een eind aan gemaakt. In de provincie Anhui begon dat met boeren die het vertikten zo te werken en besloten massaal te gaan bedelen. Dat leidde tot zo’n enorme schok dat men besloot om te gaan experimenteren met andere verhoudingen. Toen bleek dat het individueel bewerken van de grond leidde tot een enorme zwieper vooruit voor de productie, heeft men geleidelijk de communes ingeruild voor de nieuwe verhoudingen en de nieuwe aanpak.’

› Het lijkt me logistiek niet eenvoudig voor die kleine boeren.
‘Wij zijn dat verleerd, maar in China marcheert het allemaal. De boeren rond een stad voeden de inwoners van de stad. Ze treffen elkaar op markten, groot en klein. Ten zuiden van Beijing is er zo een: die is 2 bij 3 kilometer groot. Vrachtauto’s komen uit heel China, en daar tussendoor krioelen die kleine boeren met driewielige tractortjes vol met uien, tomaten, noem het maar op. Wij kennen dat niet meer: grote markten met veel aanbieders en veel kopers. Via de restaurateurs en de tussenhandel gaat alles de stad in.’

› Wat is het grootste misverstand over China?
‘Dat wij er niets van zouden kunnen leren, dat wij in alle opzichten beter zijn en alles beter doen. Maar wij zouden echt kunnen leren van hun enorme vermogen om bij te sturen, te leren van fouten en te corrigeren, beslissend en ver voorbij het eigen gelijk, telkens weer. Op alle terreinen organiseren ze structureel experimenteerruimte. Daardoor leren ze veel en snel.
En verder: mijn ervaring is dat de status van Tibet en Taiwan onbespreekbaar is, maar dat je voor de rest over alles een zinnig debat kunt hebben. Dat wordt zelfs zeer op prijs gesteld.’

› Over experimenteren gesproken. Ze hebben toch op enig moment gezegd: één land, twee systemen?
‘Klopt. Dat was toen ze in het zuiden veel economische vrijheid introduceerden en gelijktijdig de grenzen opstelden voor buitenlandse investeerders.’

› Wordt er nu al geëxperimenteerd met een grootschaliger opzet van de voedselproductie?
‘Ja, zeker. Ook op dat terrein wordt er van alles uitgeprobeerd. Er wordt geëxperimenteerd met grotere percelen voor de individuele boeren, maar ook met zeer grote agrarische bedrijven. Die laatste soms met buitenlandse investeerders en de nieuwste technologie. De enige vraag daarbij is: wat werkt het beste? Ze zijn wars van ideologische fijnslijperij. Deng Xiaoping zei: De rivier oversteken door steeds op een andere kei te springen. Dat idee.’

› Giro 555 staat weer op ons beeldscherm.
Tien miljoen mensen dreigen in de Hoorn van Afrika ten prooi te vallen aan honger. ‘Ik word daar ook wanhopig van. Het is ellende in dubbel opzicht. Het eerste is het gegeven dat miljoenen kinderen sterven in de armen van hun moeder omdat zij niet voor eten kan zorgen. De andere ellende is het gegeven dat wij niet in staat zijn daar verandering in te brengen. En dat heeft alles te maken met de westerse onverschilligheid. In de jaren negentig was het aantal mensen dat chronisch met honger te kampen had 850 miljoen, wereldwijd. Toen zijn de millenniumdoelen, waaronder een halvering van dat aantal, afgesproken. En nu zijn we twintig jaar verder, en nu is het aantal verder doorgestegen naar meer dan 1 miljard. Nu er een piek is in de Hoorn van Afrika, is er weer even aandacht voor deze tragedie, maar voor het drama dat daarachter ligt, en al heel lang, hebben we geen structurele aandacht.’

› Wie is ‘we’?
‘De grote internationale instituties: Wereldbank, IMF, WTO, FAO, noem ze allemaal maar op. Zij hebben de handen van de landbouw afgetrokken. Nu wordt er gezegd: ‘We hebben vanaf 2005 de landbouw verwaarloosd.’ Het is allemaal terug te voeren op het neoliberale waandenkbeeld dat de markt het allemaal wel zal oplossen. Niet dus. Er is niks mis met markten als zodanig, maar je moet ze inkaderen. Ik heb het dan niet alleen over de nationale voedselmarkten, want die zijn eigenlijk meer en meer verdwenen, maar in dit geval juist over de internationale markt. Men heeft de illusie gehad met één, grote wereldmarkt de voedselproductie en –distributie te kunnen reguleren. Ondertussen hebben we onze ogen gesloten voor de slimmeriken die lijnen hebben gelegd tussen de arme en de rijke gebieden en die nu onze producten, zoals asperges, laten produceren in Peru. De organisaties die hadden moeten waarschuwen en optreden tegen deze tendenzen die rampzalig uitpakken voor de boeren en de voedselvoorziening daar, keken de andere kant uit. En nu er weer zo’n drama is, wordt er weer aan de burger gevraagd zijn portemonnee te trekken.’

› Wat hebben die mondiale organisaties dan precies nagelaten?
‘Om te beginnen moeten ze de landen in het Zuiden het recht toekennen hun landbouw te beschermen. Wij hebben onze bloeiende landbouw kunnen opbouwen omdat we de boerenstand op allerlei manieren geholpen hebben en beschermd hebben tegen de grillen van de markt. Nu de zuidelijke landen zich willen en moeten ontwikkelen botst een beschermde ontwikkeling met alle regels van de mondiale organisaties. Want die willen maar één ding: totale vrijhandel over de hele wereld. Op de tweede plaats moeten ze helpen met investeren in het platteland, investeringen in de landbouw. Materieel, maar ook in wetgeving. Zorg dat boeren een redelijk bestaan kunnen opbouwen, en niet van hun land verdreven kunnen worden door criminele bendes. Zorg voor een kadaster. Erken boerenbonden.’

› Maar men zegt: het komt door de droogte! Twee seizoenen geen regen.
‘Er is een heel oud boek waarin staat: “Een verstandige boer heeft een voedselvoorraad voor zeven jaar.”’

› De Bijbel, neem ik aan?
‘Ja. De wereldwijde voedselvoorraad is nu goed voor 42 dagen. Dat is korter dan ooit.’

› Maar waar is de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de VN, dan?
‘Bij uitstek die organisatie zou hier een leidende en coördinerende rol in moeten vervullen.’

› Maar wat moeten we nu met de honger in Afrika? Weer Bono van stal halen, weer een avondvullend programma met BN’ers, weer een collecte?
‘Nou kijk, ik zal niet gauw zeggen dat iets zinloos is, maar ik weet er toch genoeg van om te zeggen dat heel veel dingen heel weinig uithalen. Natuurlijk, het zou een schande zijn als we geen 555 organiseerden, want dat zou betekenen dat we onze ogen helemaal zouden sluiten en ons cynische hoofd afwenden. Maar als je me vraagt wie wat moet doen, dan zeg ik wat ik eerder zei: de internationale organisaties kunnen veel meer doen. Maar ze doen het alleen niet.’

› Zijn er ook nog lichtpuntjes?
‘Ik zie er drie. In bijvoorbeeld Brazilië zien we nu een trek van de stad naar het platteland. De motivatie? Mensen willen niet dat hun kinderen opgroeien als menselijk vuil. De tweede belangrijke verandering is de samenwerking die boeren – ook internationaal – met elkaar aangaan. Dat zie je steeds meer en dat werpt ook vruchten af. Een derde lichtpunt is dat er in de kritische hoek een herbezinning plaatsvindt op de vraag wat nu eigenlijk boeren zijn. Vaak is er door linkse mensen negatief gedacht over de boeren. Ze werden primair gezien als een sta-in-de-weg bij veranderingen. En bovendien, ze zouden op termijn toch verdwijnen. Nu ziet men in dat we de boerenstand niet kunnen missen, en dat die boeren ook een nuttige kracht vertegenwoordigen.’

› Is het feit dat landen als India, Brazilië en Zuid-Afrika steeds meer samenwerken ook reden tot hoop?
‘We noemen ze de BRIC-landen. Het goede eraan is dat zij de westerse hegemonie bij de Wereldbank en de WTO doorbreken. Dat leidt tot meer ideeën en een eerlijkere verdeling van de mondiale macht en daarmee van de welvaart.’

› Even terug naar Afrika. Wat is waar van de verhalen dat er steeds meer land wordt opgekocht door westerse bedrijven en landen?
‘We noemen dat land grabbing. Dat is een sluipend proces, waarvan we waarschijnlijk maar een klein deel echt kunnen zien. We hebben dit in het verleden al vaker gezien: conglomeraten van bedrijven en kapitaalverschaffers die proberen grootschalig land, water of arbeidskracht te verwerven. Na 1880 hebben we dat bijvoorbeeld gezien. Je ziet het vaak gebeuren na een crisis. Wat dit betreft speelt de wereld met vuur. Ook hier: de internationale organisaties signaleren het wel, maar doen er niets aan. Het enige wat ze hebben voorgesteld is een vrijwillige gedragscode. Alsof de ervaringen uit het verleden niet hebben laten zien dat dit elke keer vreselijk ontspoort.

Een van de voorbeelden nu is de aankoop van grond voor bebossing. Dat hangt allemaal samen met die handel in emissierechten. Je krijgt daar enorm veel geld voor vanuit het PES, een fonds. De verleiding is dan groot om hele stukken landbouwgrond op te schonen, mensen eraf en bomen erop. We hebben zoiets ook gezien ten tijde van de opkomst van het kapitalisme in de achttiende eeuw in Engeland. Ook toen zag je een clearance van het platteland. Toen bedoeld om de mensen naar de stad te jagen om daar als proletariaat te gaan werken in de fabrieken. Het ziet ernaar uit dat we nu zo’n clearance gaan meemaken ten behoeve van klimaatbehoud. Een voorbeeld van goede bedoelingen waarbij het middel erger is dan de kwaal.’

› Nou heeft China ook een bepaalde reputatie opgebouwd in Afrika. Hoe moeten we daarnaar kijken?
‘Zo kritisch mogelijk. Maar er wordt in het Westen gesteld dat China zich niet mag indekken als het gaat om zijn voedselzekerheid, want ook China zou moeten vertrouwen op de wereldmarkt. Maar China gaat z’n 1,3 miljard inwoners natuurlijk niet afhankelijk maken van die wereldmarkt. Want als er één manier is om grote risico’s te nemen met je bevolking dan is het dat wel.’

› En als we kijken naar China in Afrika als het gaat om de grondstoffen?
‘Dan is mijn reactie: heeft de wereld niet steeds zo gefunctioneerd? Het kapitalisme heeft altijd getracht de grondstoffen te monopoliseren. En nu meldt er zich een andere partij en dan wordt er gezegd: dat mag niet.’

De wereldwijde voedselvoorraad is slechts

‘De wereldwijde voedselvoorraad is slechts goed voor 42 dagen’

› De populariteit van de ontwikkelingshulp blijft maar dalen. Wat vind jij van onze ontwikkelingshulp aan de Derde Wereld?
‘Het is een middel om te laten zien dat het ons ter harte gaat wat er in de wereld gebeurt, maar ons eigenbelang speelt een te grote rol. We hebben te veel onze steeds wisselende stokpaardjes bereden. En we hebben er ook altijd zelf aan moeten verdienen, bijvoorbeeld in de vorm van meer export. Maar dat gezegd zijnde, wil ik wel zeggen dat ontwikkelingshulp wel degelijk zinvol kán zijn. Maar het klopt, ontwikkelingshulp is voor veel mensen een beslagen voorruit geworden. Een van de redenen waarom dat zo is, is het feit dat we het veel te veel een zaak hebben gemaakt van doctorandussen en zogenaamde ontwikkelingsdeskundigen. Terwijl ik ervan overtuigd ben dat het in veel gevallen veel beter is om een voorman ergens naartoe te sturen. Een praktisch iemand die technisch kundig is en kan organiseren. Via deze mensen heb je ook een veel beter communicatiekanaal met de mensen hier.’

› Moeten we het aantal landen waaraan wij hulp geven niet verder terugbrengen, en dan het hele land mobiliseren om die landen gedurende bijvoorbeeld tien jaar op een hoger plan te brengen?
‘Als de hulp praktisch is en zichtbaar ergens toe leidt, zijn de mensen graag bereid dat te steunen. Dat zie je aan al die geslaagde initiatieven die gewone mensen nemen voor projecten elders. De lijnen zijn dan kort en informeel. Dat helpt. En als dan iedereen zijn steentje bijdraagt – de scholen en de universiteiten; de fabrieken en de bouwbedrijven; de boeren en de vervoersmensen – dan gaat het ook weer leven.’

› Hoe gaan we de mondiale problemen in de globaliserende wereld te lijf?
‘Vroeger wilden we lokale problemen oplossen met één mondiaal antwoord. We hadden één bepaalde receptuur, waarvan we dachten dat die overal toepasbaar was. Neem de FAO. Die had de receptuur voor het oplossen van voedselproblemen. De WTO wist hoe je de economie en de markten moest organiseren. Nu breekt steeds meer het inzicht door dat we mondiale problemen hebben die we lokaal moeten oplossen. Standaardoplossingen werken niet; ze houden te weinig rekening met de lokale omstandigheden en ontwikkeling. Misschien is dat ook wel de verklaring voor de machteloosheid van de VN en haar organisaties.’

› Hoe organiseren we de wereld zodanig dat de almacht van het internationale kapitaal wordt doorbroken om zo welvaart en beschaving veilig te stellen?
‘We hebben óók internationale arena’s nodig waar onrecht en misstanden kunnen worden aangeklaagd. Natuurlijk zoekt het kapitaal de plekken met de laagste belasting en kosten. Het creëert zelfs eigen rioolputten om het laagste punt te vinden. Maar ondertussen is het ook nodig dat mensen nadenken wanneer ze die asperges uit Peru uit het rek pakken, of liever niet pakken. Willen we die betere wereld daadwerkelijk bereiken dan zal de strijd op vele fronten, met vaak verschillende middelen, moeten worden gestreden. Het vergt economische strijd, maar ook sociaal-culturele strijd, waarin de vraag centraal staat: wat deugt wel en wat deugt niet en waarom. Het betekent dingen zichtbaar maken, mensen voorlichten. En het behelst de goede bondgenoten zoeken.’

› Is er nog een rol weggelegd voor de VN?
‘Ik ben daar somber over. Neem de FAO. Die organisatie is helemaal vastgelopen, niet in de laatste plaats door corruptie. De goede mensen zijn daar vertrokken omdat er bijna niet viel te werken. Gelukkig komt er nu een nieuwe directeur-generaal, een Braziliaan die mede aan de basis heeft gestaan van de Lula-beweging.’

Jan Douwe van der Ploeg is hoogleraar Rurale Sociologie aan de universiteit Wageningen, de universiteit waar hij ook aan studeerde. ‘Ik wilde de wereld verbeteren.’ Hij is een man van de wereld; geboren en getogen in Friesland, bereisde hij de hele wereld. Hij werkte in Peru, Colombia, Guinee-Bissau en Italië. Sinds een paar jaar is Van der Ploeg ook hoogleraar aan de Universiteit van Beijing, waar hij doceert en onderzoek doet. Er zijn verschillende boeken van zijn hand verschenen. ‘Ik opereer op het snijvlak van wetenschap, praktijk en beleid.’
Zijn Friese afkomst verloochent hij niet. Integendeel, zo is hij al jaren als adviseur betrokken bij de gebiedscoöperatie NFW, Noordelijke Friese Wouden. Een samenwerkingsverband van boeren en andere grondgebruikers, met een totale oppervlakte van zo’n 50.000 hectaren in het noordoosten van Friesland. Doel van de NFW is regionale zelfsturing, door middel waarvan de regionale economie versterkt en gelijktijdig verduurzaamd wordt.

Because we can, Ome Willem: strontburgers ofte broodje poep, NU!

Een Japanse schetenwapper heeft van menselijke ontlasting een kakburger gemaakt. Het broodje poep – je hoort het goed – komt eraan, Ome Willem!

Het zou volgens de onderzoeker een oplossing in zich kunnen dragen voor de wereldwijde voedselcrisis.
De moeilijkst te nemen horde zou van psychologische aard zijn…

Wat dacht je van dit, in combinatie met bloemkool? … met een papje… met een papje…

70 organisaties ondertekenen engagementsverklaring om Limburg tegen 2020 klimaatneutraal te maken – Boerenbond weigert

“De Maeklong groentemarkt in Thailand wordt elke dag verschillende keren letterlijk overreden door een trein.”
opgepikt via hetkanWel.nl. Wil je meer tips over groener, eerlijker en leuker leven, ga er eens kijken!

Het klinkt misschien absurd. Misschien denk je wel dat het onzin is, maar het zou weleens erger kunnen zijn dan we denken. De landbouw en voedselproductie in Nederland lopen gevaar. Boeren krijgen te weinig voor hun waar.

zo begint Dick Veerman op Foodlog het artikel “Foodlog Café Live: op zoek naar de marges“.

Dat het slecht gaat met de prijs die boeren krijgen voor hun product is onderhand gekend. In Nederland wordt er druk over gediscussieerd. En zelfs Rabobank sloeg vorige week alarm.

Vertegenwoordigers van zo’n 70 organisaties, van vakbonden en werkgeversorganisaties over sectorfederaties tot hogescholen uit onze provincie hebben afgelopen week in het provinciehuis een engagementsverklaring ondertekend om onze provincie tegen 2020 klimaatneutraal te maken. Alleen de vertegenwoordigers van de Boerenbond weigerden de verklaring te ondertekenen, omdat ze aanstoot nemen aan het voorstel om de vleesconsumptie drastisch in te krimpen. Bekijk hun supersullige uitleg op TVL-nieuws.

Spijtig. Enkele topmanagers van een Italiaanse asbestfabriek werden in 2006 in Italië veroordeeld. Onder hen ex-spoorbaas Karel Vinck, bestuurder van Eternit Italië. Kaderleden van Eternit hadden de gezondheidsrisico’s verbonden aan het werken met asbest in grove mate veronachtzaamd. Ik wens de Boerenbondtop hetzelfde toe. Schuldig verzuim heet dat.

Want dit zijn de gevolgen van de klimaatsverandering:

De beloofde regen voor de tweede week van mei, bleef veelal beperkt tot wat gedruppel. Geert Verhiest, gewasbeschermingsspecialist bij toeleverancier Sanac, waarschuwt in Boer&Tuinder voor droogtestress bij gewassen als bieten, maïs en granen. “Wie laat nog winter- of wisseltarwe zaaide, heeft fout gekozen en riskeert misschien niets te oogsten”,

zegt Verhiest op vilt.be.

Er davert een trein over de groentemarkt in Vlaanderen. En die trein heeft een naam: Boerenbond.